Қазақтар пластик қаптаманы жиі қолдана бастады. Экология министрлігі мұны онлайн сауданың өсуімен және азық-түлік жеткізу қызметтерінің танымалдылығымен байланыстырады. Ел 2025 жылға дейін полиэтилен пакеттерден толығымен бас тартуға дайын ба, бұл бұрын жоспарланғандай, MIR 24 тілшісі Әсел Русалиева анықтады.
Қазақтар бір рет қолданылатын ыдыс-аяқ пен пластик қаптамаларды жиі қолдана бастады. Сарапшылардың айтуынша, 2019 жылы елімізде дүкендер мен супермаркеттерде тегін пакеттерге және көмілген полигондарда сақталған пластикке тыйым салынғанына қарамастан, соңғы 10 жылда елімізде пластикалық қалдықтардың көлемі екі есеге жуық өсті.
«Олар полигондарға пакеттерді көмуге тыйым салды, бірақ олар бұл туралы не істеді? Оны қабылдайтын, өңдейтін, жаңалық жасайтын инфрақұрылым жоқ. Бұлай емес. Бұл секторға қолдау көрсетілмейді», – дейді Қазақстан Республикасы экологиялық ұйымдар қауымдастығы директорлар кеңесі төрағасының кеңесшісі Әлия Баймағанова.
Бұл ерекше бөлшектер экологиялық таза қаптардың шикізаты болып табылады. Машиналар оларды басады, пленканы үрлейді, желімдейді, бояйды және кеседі. Топыраққа түскен кезде мұндай қаптама бір ай ішінде ыдырап, тыңайтқышқа айналады. Кәсіпкер Батырхан Жұманов өндіріс желісін жеті жыл бұрын 10 миллион рубльге тең 50 миллион теңгеге сатып алған. Осы уақыт ішінде ол ешқашан ақталмады.
«Ең үлкен кедергі – баға, себебі өнім арзан емес. Өйткені шетелден әкелінген сапалы, экологиялық таза шикізат пайдаланылады. Бұл пластик пакеттен бес-алты есе қымбат», — деді Батырхан Жұманов.
Сондықтан Қазақстанда мұндай кәсіпорындар санаулы ғана. Бұл елде жыл сайын 200 тоннаға жуық пластик қалдықтары шығарылады және оның тек 1/3 бөлігі ғана қайта өңделеді. Осыған байланысты Қоршаған ортаны қорғау министрлігі 2025 жылға дейін жоспарланған полиэтилен пакеттеріне толық тыйым салуды жою туралы шешім қабылдады. Бірақ олар БҰҰ-ның пластиктен бас тарту туралы жаһандық келісіміне қосылды. Рас, әзірге ішінара ғана.
«Егер біз бәріміз осы стандарттарды қабылдайтын болсақ, онда біз көптеген бастапқы полимер өндіруші компаниялардың бизнестен шығу қаупін тудырамыз. Сондықтан Қазақстан халықаралық келісімдер аясында қалдықтарды басқару мәселесін қарастыруға дайын. Бұл ұлттық деңгейде пластикалық қалдықтардың түзілуін азайтамыз деген сөз», — деп түсіндіреді ҚР Экология және табиғи ресурстар министрлігінің бас сарапшысы Назгүл Әлімсурина.
Экология министрлігі мұны қалай жасау керектігін шешіп жатқанда, Қазақстанның адал халқының өзі пластиктен бас тартып отыр. Олардың қатарында ресторатор Асылжан Қази сынды шағын кәсіп иелері бар. Оның кафелер желісінде сусындар жеуге болатын шыныаяқтарға құйылады.
«Бұл өте пайдалы және дәмді. Сіз жеңіл тамақ ішіп, кофе іше аласыз, екеуі бір. Біз полиэтилен пакеттерден мүлдем бас тарттық. Бізде нанды сақтауға арналған толығымен экологиялық таза сөмкелер бар. Өнімдеріміз үшін табиғи қағаз пакеттерді пайдаланамыз», — дейді Астанадағы кофеханалар желісінің иесі Асылжан Қази.
Қазақстандық экологтар 2030 жылға қарай ел балама қаптамаға көше алады деп үміттенеді.